unzur ile l-cebeli fe inistekarre mekânehu fe sevfe terânî fe lemmâ tecellâ rabbuhu li l-cebeli cealehu dekkan
Ayeti @Ebu Cehil e sordum zaten. Ayetin birçok tefsirinde Allah'ın görülebilir olmasından bahsediyorlar. Bazıları Allah'ın dünyada görülmeyeceğini ama Cennette görüleceğini söylüyor. Tartışılan bir konu o yüzden bu ayet hakkında bir iddiada bulunmuyorum.
'Tecelli' kelimesini bu ayet bağlamında nasıl anlamalıyız?
Dağ; kibir ve bencillik arzusu olabilir. Allah dağa tecelli edince kibir ve bencillik yıkılır. Ancak kibir ve bencillik insanın hatta insanlığın en büyük sıkıntısı olduğu için musa bu durumu iç dünyasında yaşayınca bayılmıştır gibi de anlaşılabilir her ne kadar uzak ihtimal olsada.
Benim okuduğum ve bildiğim kadarıyla bu dünyada asla görülemez deniyor hocam. Gözler onu göremez o bütün gözleri görür. Yahut musa dağ ayetleri vs. Yahut tanrı sübhandır falan gibi ayetler bu konulardan hep izole ediyor gibi duruyor tanrıyı. Hatta mutezile mezhebi; tanrının cennette de görülemeyeceğini söylemiştir. Yani hiçbir şekilde görme yok. Ancak ehli sünnet görülebilir demiş.
Bu kelimeye en eski sözlüklerden biri olan Ragıp el İsfehani'nin sözlüğünden baktım. Bu kelime, clv kökünden geliyor. Sürgün etmek, açığa çıkarmak, görünmek anlamlarına geliyor. Allah'ın tecella etmesi bir deyimmiş. Öyle diyor.
Allah's Messenger (ﷺ) came out to us on the night of the full moon and said, "You will see your Lord on the Day of Resurrection as you see this (full moon) and you will have no difficulty in seeing Him."
İşte ben olsam bunları zahiri almazdım ben eskiden batıniciydim ondan böyle diyorum yoksa haklısınız kıyamette veya ahirette görünebilir diyenlerde var. Ancak en azından bu evrenin ve zamanın içindedir gibi bir kesinlik var mı islam'a göre ben hatırlamıyorum.
Yani Allah'ın tecelli etmesi ona müdahale etmesine mi anlamına geliyor hocam?
Benim anladığım kadarıyla olay şu:
Büyük ihtimalle öyle.
Allah aslında her an yaratıp müdahale ediyor mesela şu an elimi kaldırma kudretini verende o evrendeki her parçayı nedensel ilişkiye sokanda. Sünni görüşe göre tabi.
Müdahale etmenin ayet bağlamında ne gibi bir mantığı var? Musa Allah'ı görmek istiyor Allah da dağa müdahale ediyor. 'Eğer ben bu dağa müdahale ettiğimde dağ yerinde durursa sen de beni göreceksin'. Bana mantıksız geldi.
Tamam bu müdahaledir ama Allah gelip dağın yanına müdahale etmiyor sadece gücüyle dağı parçalıyor. Tabi sorunuz eğer doğa dışında bir şey nasıl müdahalede bulunur şeklinde sorarsanız belki farklı bir tartışma açılabilir.
Arş kelimesine, Ragıp'ın sözlüğü şöyle diyor:
Sorum o değil. Allah'ın dağa müdahalesi ile Musa'nın Allah'ı görmek istemesinin alakası nedir? Burada Musa Allah'ın gücünden şüphe etmemiş ki Allah çıkıp 'Eğer bu dağ yerinde durursa sen de beni görürsün' desin.
Tamam sorun yok sonuç olarak Allah görülebilecek bir şey değil bu dünyada bu durumda. Aynı zamanda başlıkla alakalı olarakta ayetlere göre bu evrende de değil. Hadisler konusunda pek bilgim yok.
